Bän tin Cúc PhÜÖng
Quay låi trang Cúc PhÜÖng
Thông tin chính

NÖi nhÆn báo cáo:
HiŒn nay có khoäng 342 bän báo cáo ÇÜ®c gºi Çi v§i 147 các t° chÙc chính phû và phi chính phû luôn nhÆn ÇÜ®c báo cáo này.


 BÓn næm v§i nh»ng n‡ l¿c bäo tÒn ª VÜ©n quÓc gia Cúc PhÜÖng

Bܧc sang næm 2000 cÛng là Çánh dÃu næm thÙ tÜ nh»ng n‡ l¿c hoåt Ƕng bäo tÒn cûa D¿ án Bäo tÒn VÜ©n quÓc gia Cúc PhÜÖng. D¿ án thành lÆp næm 1996 v§i s¿ tài tr® cûa BP nh¢m th¿c hiŒn cam k‰t giúp Ç« bäo tÒn s¿ Ça dång sinh h†c Ƕc Çáo cûa Cúc PhÜÖng thông qua hàng loåt các hoåt Ƕng liên quan t§i vÃn ÇŠ bäo tÒn và bäo vŒ.

Các hoåt Ƕng chính cûa d¿ án là nghiên cÙu kinh t‰ xã h¶i, giáo døc môi trÜ©ng tåi các c¶ng ÇÒng ÇÎa phÜÖng, giáo døc du khách, xây d¿ng næng l¿c quän lí, nghiên cÙu sinh h†c và bäo tÒn loài.

Ti‰n trình cûa tØng phÀn ÇÜ®c trình bày tóm t¡t trong bän báo cáo này.


 D¿ án næm 2000: Trung tâm Çào tåo quÓc gia cho giáo døc nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn

Giai Çoån 2 cûa d¿ án d¿ ÇÎnh k‰t thúc vào ÇÀu næm 2001. Trên cÖ sª nh»ng thành công Çåt ÇÜ®c, D¿ án Çã b¡t ÇÀu phát tri‹n Trung tâm Çào tåo quÓc gia vŠ giáo døc nhÆn thÙc bäo tÒn (NTC) tåi VÜ©n QuÓc Gia Cúc PhÜÖng. ChÜÖng trình này së giúp Çào tåo cho nhân viên và ki‹m lâm cûa các VQG và Khu bäo tÒn khác ÇÒng th©i cä giáo viên, h†c sinh hay các nhân viên nòng cÓt tØ các d¿ án khác.

ChÜÖng trình nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn cûa D¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng là chÜÖng trình hoåt Ƕng lâu dài nhÃt so v§i các chÜÖng trình giáo døc bäo tÒn khác. Thông qua NTC, d¿ án së chia sÈ kinh nghiŒm trong lïnh v¿c giáo døc bäo tÒn, tåo cÖ h¶i cho ÇÓi tÜ®ng khác ÇÜ®c Çào tåo và h†c hÕi kinh nghiŒm tØ chÜÖng trình th¿c tiÍn hiŒn có tåi các trÜ©ng h†c.

ChÎ Quyên cán b¶ chÜÖng trình phát bi‹u: "Kinh nghiŒm và s¿ thành công cûa chúng tôi cÀn ÇÜ®c nhân r¶ng ljn các VÜ©n QuÓc Gia và Khu bäo tÒn khác ª ViŒt Nam Ç‹ tránh viŒc sáng tåo låi tØ ÇÀu ÇÓi v§i các chÜÖng trình giáo døc và nâng nhÆn thÙc bäo tÒn khác". ChÎ còn nói thêm, "Các khu v¿c khác cÀn n¡m b¡t ÇÜ®c cä nh»ng thành công và hån ch‰ cûa chúng tôi. ChuÖng trình cûa chúng tôi là nguÒn cung cÃp nên ÇÜ®c sº døng giúp cho các d¿ án bäo tÒn khác ª ViŒt Nam."

D¿ án Çã b¡t ÇÀu tÆp trung vào chÜÖng trình Çào tåo cho nhân viên tØ d¿ án Lâm nghiŒp Xã h¶i và bäo tÒn thiên nhiên ª Khu bäo tÒn thiên nhiên Pù Mát, và ki‹m lâm cûa Khu bäo tÒn Nà Hang. Ngoài ra d¿ án thÜ©ng xuyên t° chÙc chÜÖng trình Ç¥c biŒt cho nhân viên VÜ©n QuÓc Gia và các nhóm h†c sinh, sinh viên tØ các trÜ©ng Çåi h†c.


 Næm 2000 - nhìn låi chÜÖng trình nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn:

ChÜÖng trình nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn tåi các c¶ng ÇÒng ÇÎa phÜÖng là chÜÖng trình l§n nhÃt cûa d¿ án. ChÜÖng trình này nh¢m møc Çích nâng cao hi‹u bi‰t và nhÆn thÙc cûa ngÜ©i dân vŠ vÃn ÇŠ bäo tÒn thiên nhiên, môi trÜ©ng, và tåi sao ngÜ©i dân cÀn phäi tham gia bäo vŒ VÜ©n QuÓc Gia Cúc PhÜÖng. ChÜÖng trình b¡t ÇÀu vào cuÓi næm 1996 và Çã mª r¶ng nhanh chóng trong ba tÌnh xung quanh VÜ©n thông qua viŒc Ç¥t các CLB bäo tÒn ª các trÜ©ng h†c ÇÎa phÜÖng. HiŒn nay, CLB bäo tÒn Çang hoåt Ƕng tåi 30 trÜ©ng h†c (cûa 3 trong 4 huyŒn) v§i khoäng 8,900 h†c sinh tham d¿. Nhân viên d¿ án tuy‹n døng tØ các c¶ng ÇÒng cûa ÇÎa phÜÖng xung quanh VÜ©n ÇÜ®c Çào tåo Ç‹ hܧng dÅn các bu°i sinh hoåt CLB cùng v§i giáo viên t°ng phø trách cûa các trÜ©ng. Nhân viên và giáo viên hܧng dÅn theo chÜÖng trình bài giäng Çã soån thäo. Nh»ng bài giäng này xoay quanh các chû ÇŠ chính nhÜ "Nh»ng loài Ƕng vÆt có nguy cÖ bÎ tuyŒt chûng", "Ngôi nhà cûa Ƕng vÆt" v.v... M‡i bài giäng bao gÒm nhiŠu hoåt Ƕng khác nhau nhÜ trò chÖi, vë, thäo luÆn, và k‹ chuyŒn xoay quanh chû ÇŠ. Bài giäng ÇÜ®c thi‰t k‰ cho sÓ lÜ®ng l§n h†c sinh tham gia.

ChÜÖng trình nhÆn thÙc bäo tÒn còn bao gÒm cä chÜÖng trình làng dành cho ngÜ©i trܪng thành qua các bu°i sinh hoåt tåi các c¶ng ÇÒng xung quanh VÜ©n. ChÜÖng trình làng 1 (gi§i thiŒu VÜ©n QuÓc Gia Cúc PhÜÖng) ÇÜ®c hoàn thành vào næm 1999 ª các huyŒn næm xung quanh vÜ©n trØ m¶t huyŒn. ChÜÖng trình Làng 2 (giá trÎ và mÓi Çe doå t§i VÜ©n QuÓc Gia) b¡t ÇÀu vào tháng 9 næm 1999 và gÀn Çây Çang di chuy‹n sang huyŒn thÙ hai. ChÜÖng trình Làng chi‰u phim slide, video, và diÍn kÎch v§i các chû ÇŠ xoay quanh các vÃn ÇŠ bäo tÒn và bäo vŒ. M‡i bu°i có khoäng tØ 100-300 ngÜ©i tham d¿. Vai trò quan tr†ng cûa chÜÖng trình này là Çã hܧng s¿ tham gia cûa c¶ng ÇÒng ÇÎa phÜÖng vào các bu°i sinh hoåt. cùng v§i lãnh Çåo thôn, chû tÎch h¶i phø n» và nh»ng ngÜ©i l§n tu°i trong làng làm viŒc v§i nhân viên ÇÎa phÜÖng Ç‹ dÅn chÜÖng trình thäo luÆn cùng v§i m¶t sÓ ngÜ©i dân ÇÎa phÜÖng. ChÜÖng trình làng 2 chi‰u phim vŠ giá trÎ và mÓi Çe d†a ÇÓi v§i Cúc PhÜÖng. Ti‰p theo là cu¶c thäo luÆn cûa c¶ng ÇÒng ÇÎa phÜÖng vŠ mÓi Çe doå ÇÓi v§i VÜ©n QuÓc Gia và các giäi pháp kinh t‰ nh¢m giäm s¿ phø thu¶c vào tài nguyên rØng.

T°ng sÓ ngÜ©i tham gia cä hai chÜÖng trình làng và chÜÖng trình CLB bäo tÒn ª các trÜ©ng h†c cho t§i nay khoäng 21,000 ngÜ©i. Næm 2000, CLB bäo tÒn së mª r¶ng sang huyŒn Yên Thûy, huyŒn thÙ tÜ và là huyŒn cuÓi cùng ª xung quanh vÜ©n quÓc gia. D¿ án cÛng së tÆp trung vào viŒc chuy‹n giao vai trò lãnh Çåo chÜÖng trình cho nhân viên ÇÎa phÜÖng, quá trình này Çã ÇÜ®c b¡t ÇÀu vào cuÓi næm ngoái v§i s¿ ÇŠ båt nhân viên ki‹m lâm và thành viên cûa Çoàn thanh niên lên vÎ trí lãnh Çåo.


 ChÜÖng trình nâng cao nhân thÙc bäo tÒn trª låi tÌnh Hoà Bình

Sau gÀn sáu tháng thu x‰p các thû tøc vŠ giÃy phép và cu¶c bÀu cº h¶i ÇÒng nhân dân, u› ban nhân dân tÌnh Hoà Bình Çã cÃp giÃy phép cho chÜÖng trình nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn trª låi các trÜ©ng h†c ª huyŒn Låc SÖn, và b¡t ÇÀu hoåt Ƕng ª huyŒn Yên Thu›. Vào tháng 6 næm 1999, công an huyŒn Çã Çình chÌ CLB bäo tÒn ª huyŒn Låc SÖn sau chÌ có m¶t tháng hoåt Ƕng vì lš do vŠ vÃn ÇŠ an ninh. M¥c dù v§i s¿ h‡ tr® cûa u› ban nhân dân và phòng giáo døc cûa cä hai huyŒn cùng v§i n‡ l¿c cûa giám ÇÓc VÜ©n nhÜng tÌnh Hoà Bình vÅn do d¿ trong viŒc ra quy‰t ÇÎnh cho phép chÜÖng trình ti‰p tøc hoåt Ƕng. Tuy nhiên, sau bÀu cº vào tháng 11, tÌnh Hoà Bình Çã cho phép chÜÖng trình trª låi trÜ©ng h†c. Các em h†c sinh ª trÜ©ng ph° thông cÖ sª Yên NghiŒp và giáo viên t°ng phø trách Çã rÃt vui mØng Çón phø trách cûa CLB trª vŠ Ç‹ b¡t ÇÀu ti‰p tøc vào chÜÖng trình mà h† Çã phäi tåm hoãn tØ tháng 6.

HuyŒn Låc SÖn n¢m ª phía tây b¡c cûa Cúc PhÜÖng có hai xã giáp ranh v§i VÜ©n. HuyŒn Yên Thu› n¢m d†c phía B¡c cûa VÜ©n bao gÒm sáu xã. D¿ án d¿ ki‰n b¡t ÇÀu chÜÖng trình CLB Bäo tÒn ª huyŒn Yên Thu› sau t‰t nguyên Çán vào ÇÀu tháng 2. ChÜÖng trình làng dành cho ngÜ©i l§n Çã hoåt Ƕng ª huyŒn Yên Thu› trܧc khi chÜÖng trình bÎ Çình chÌ. HuyŒn Yên Thu› Çã yêu cÀu d¿ án b¡t ÇÀu sinh hoåt CLB tØ næm 1998.


 Phát tri‹n chÜÖng trình CLB bäo tÒn

ChÜÖng trình tham quan VÜ©n cûa h†c sinh và giáo viên
Vào tháng 11 næm 1999, d¿ án Çã t° chÙc tham quan cho 40 giáo viên trÜ©ng trung h†c và cÖ sª tØ xã Thåch Lâm n¢m ª phía Tây thung lÛng sông Bܪi và sông Ngang. Xã Thåch Lâm Çã tham gia vào CLB bäo tÒn tØ tháng 6 næm 1998 và là m¶t trong nh»ng xã Çi låi khó khæn và xa xôi nhÃt trong phåm vi hoåt Ƕng cûa CLB bäo tÒn. Chính vì vÆy, mãi t§i th©i Çi‹m Çó d¿ án m§i có th‹ ÇÜa giáo viên t§i thæm VÜ©n ÇÜ®c.

Tám mÜÖi mÓt thành viên CLB Bäo tÒn tØ trÜ©ng ph° thông và ti‹u h†c Cúc PhÜÖng Çã thæm quan VÜ©n trong suÓt tháng 11 và tháng 12. D¿ án liên tøc ÇŠu Ç¥n t° chÙc thæm quan cho h†c sinh tØ c¶ng ÇÒng ÇÎa phÜÖng liên quan t§i chÜÖng trình Ç¥c biŒt, trò chÖi, thäo luÆn và thæm quan m¶t sÓ Çi‹m thú vÎ trong VÜ©n.

H¶i thäo giáo viên
Hai h¶i thäo Çã ÇÜ®c t° chÙc vào tháng 12 cho giáo viên t°ng phø trách tham d¿ CLB. Giáo viên tØ ba huyŒn tham d¿ h¶i thäo Ç‹ th¿c tÆp bài giäng v§i nhân viên ÇÎa phÜÖng và thäo luÆn Ç‹ phát tri‹n chÜÖng trình và nh»ng vÃn ÇŠ liên quan t§i CLB bäo tÒn.

H¶i thäo thÙ nhÃt có 11 giáo viên t°ng phø trách tØ huyŒn Yên Thu› tham d¿, h† là nh»ng ngÜ©i lÀn ÇÀu tiên tham d¿ h¶i thäo v§i giáo viên ÇÎa phÜÖng ª VÜ©n. H¶i thäo thÙ hai Çón ÇÜ®c t° chÙc v§i s¿ tham d¿ cûa 14 giáo viên tØ huyŒn Nho Quan và Låc SÖn. Trong bu°i h¶i thäo, giáo viên Çã nêu ra hàng loåt vÃn ÇŠ quan tr†ng nhÜ làm th‰ nào Ç‹ tæng cÜ©ng vai trò cûa h† trong bu°i sinh hoåt CLB, và s¿ cÀn thi‰t g¥p g« v§i nhân viên d¿ án së giúp h† có s¿ chuÄn bÎ tÓt hÖn. H¶i thäo giáo viên Çã cung cÃp m¶t diÍn Çàn š nghïa mà thông qua Çó giáo viên t°ng phø trách së góp phÀn cäi ti‰n và phát tri‹n chÜÖng trình.

ChÜÖng trình thôn bän
Vào tháng 1, chÜÖng trình thôn bän dành cho ngÜ©i l§n Çã ti‰n hành k‰ hoåch th¿c hiŒn chÜÖng trình hai ª xã Thåch Lâm v§i k‰ hoåch là ba bu°i sinh hoåt ª các khu v¿c sông Bܪi và sông Ngang- tÆn cùng phía tây cûa VÜ©n. Khoäng cách t¿ nhiên gi»a nh»ng thôn này yêu cÀu nhân viên nhân viên phäi ª tåi xã trong ba ngày Ç‹ hoàn thành chÜÖng trình. Tuy nhiên, sau bu°i sinh hoåt ÇÜ®c t° chÙc tåi ba bän, lãnh Çåo thôn Çã yêu cÀu nhân viên ti‰p tøc ª låi Ç‹ th¿c hiŒn thêm m¶t bu°i sinh hoåt cho nhân dân ÇÎa phÜÖng.

CÛng trong th©i gian trܧc Çó, nhân viên ChÜÖng trình Làng Çã rÃt ngåc nhiên v§i s¿ tham gia cûa hÖn 1200 ngÜ©i dân ª xã Thành Yên tham d¿ chÜÖng trình tåi thôn Yên SÖn. ñây là bu°i sinh hoåt có sÓ lÜ®ng khán giä Çông nhÃt tØ trܧc t§i nay. Bu°i sinh hoåt bao gÒm chi‰u video, thäo luÆn gi»a ngÜ©i dân ÇÎa phÜÖng, và vª kÎch ng¡n do nhân viên th‹ hiŒn "ChuyŒn nhà ông M¡n". Bu°i ti‰p theo tåi thôn Sánh thì hÖi khác thÜ©ng m¶t chút bªi con ÇÜ©ng t§i làng rÃt nhÕ. Nhân viên phäi bê máy phát ÇiŒn, vô tuy‰n và ÇÒng th©i các døng cø khác cûa chÜÖng trình và trª vŠ trø sª d¿ án gÀn nhÜ kiŒt sÙc sau m¶t ngày dài trên chi‰c xe trâu.


 ChÜÖng trình nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn khäo sát bܧc ÇÀu Ç‹ Çánh giá s¿ thành công cûa chÜÖng trình.

HiŒn nay, d¿ án Çang th¿c hiŒn Ç®t khäo sát lÀn hai trܧc khi chÜÖng trình nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn b¡t ÇÀu ª huyŒn Yên Thu›. CÖ sª d» liŒu së Ço ÇÜ®c mÙc Ƕ ki‰n thÙc và nhÆn thÙc cûa h†c sinh vŠ thiên nhiên, môi trÜ©ng và VÜ©n quÓc gia Ç‹ cung cÃp cÖ sª Çánh giá s¿ thay Ç°i sau næm ÇÀu tiên chÜÖng trình ÇÜ®c ti‰n hành. M¶t Ç®t ÇiŠu tra ÇÀu tiên Çã ÇÜ®c th¿c hiŒn tåi huyŒn Nho Quan næm 1996 trܧc khi chÜÖng trình b¡t ÇÀu. Tuy nhiên khäo sát Çó không nh¢m møc Çích là phÜÖng tiŒn Ç‹ Ço s¿ thành công cûa chÜÖng trình bªi vào lúc Çó chÜÖng trình vÅn chÜa phát tri‹n toàn diŒn.

Khäo sát ª Yên Thu›, 40 h†c sinh ÇÜ®c ch†n ngÅu nhiên Çã trä l©i phÕng vÃn b¢ng bäng hÕi và nh»ng câu hÕi cûa h† ÇÜ®c phân loåi d¿a trên mÙc hi‹u bi‰t ÇÜ®c chÌ ra trong nh»ng câu trä l©i. Hai lÙa tu°i Çã ÇÜ®c l¿a ch†n Ç‹ xác ÇÎnh mÙc Ƕ nhÆn thÙc vŠ thiên nhiên khi chÜa có s¿ änh hܪng cûa chÜÖng trình giáo døc. M¥c dù phåm vi cûa ÇiŠu tra này nhÕ nhÜng Ç®t khäo sát này së cung cÃp nh»ng d» liŒu cÖ bän Ç‹ chÌ ra chÜÖng trình Çã Çóng góp nhÜ th‰ nào trong viŒc nâng cao nhÆn thÙc cûa ngÜ©i ÇÎa phÜÖng sau Ç®t khäo sát lÀn hai vào næm 2001. Khäo sát cÛng cho phép d¿ án hoàn thiŒn mô hình cûa chÜÖng trình ÇÜ®c ti‰n hành tåi các VÜ©n quÓc gia và Khu bäo tÒn khác tåi ViŒt Nam.


 ChÜÖng trình giáo døc du khách

ñi‹m låi chÜÖng trình giáo døc du khách
VÜ©n quÓc gia Cúc PhÜÖng hàng næm Çón khoäng 40,000 khách du lÎch ViŒt Nam và 4,000 t§i 6,000 khách nܧc ngoài. Cúc PhÜÖng cách không xa Hà N¶i và là VÜ©n quÓc gia ÇÀu tiên và n°i ti‰ng cûa ViŒt Nam. Có khoäng 70% khách du lÎch ViŒt Nam là sinh viên, rÃt nhiŠu ngÜ©i trong sÓ h† t§i Çây theo nhóm do trÜ©ng t° chÙc.

ChÜÖng trình giáo døc du khách có chung nhiŠu møc Çích v§i chÜÖng trình giáo døc c¶ng ÇÒng chÌ khác là dành cho ÇÓi tÜ®ng là khách du lÎch có mÓi liên quan ít hÖn nhiŠu t§i Cúc PhÜÖng. ChÜÖng trình nh¢m nâng cao giá trÎ giáo døc cûa chuy‰n tham quan VÜ©n thông qua viŒc cung cÃp thông tin vŠ giá trÎ cûa Cúc PhÜÖng và mÓi Çe s¿ Çe doå cûa nó, ÇÒng th©i chuy‹n täi r¶ng rãi thông ÇiŒp vŠ s¿ cÀn thi‰t tham gia vào viŒc bäo vŒ môi trÜ©ng và bäo tÒn thiên nhiên ª ViŒt Nam.

D¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng Çã b¡t ÇÀu chÜÖng trình du khách vào næm 1997 v§i lÀn in tÆp gÃp ÇÀu tiên gi§i thiŒu thông tin vŠ VÜ©n cung cÃp cho du khách. Sau Çó chÜÖng trình mª r¶ng hoåt Ƕng giáo døc cho h†c sinh, sinh viên. Tuy nhiên, nh»ng n‡ l¿c ban ÇÀu ÇÜa ra chÜÖng trình giáo døc không chính thÙc cho du khách Çã phäi chÌnh ÇÓn låi vì thi‰u s¿ liên hŒ trܧc (không có s¿ liên hŒ t° chÙc tham quan trܧc cho các nhóm h†c sinh, sinh viên) và thi‰u Çi‹m tÆp trung Ç‹ thu hút du khách và cung cÃp cÖ sª cho các hoåt Ƕng giáo døc.


 Trung tâm du khách: NguÒn Çáng ghi nhÆn cho Giáo døc Du khách

Næm 1999, d¿ án ÇÜa ra k‰ hoåch thành lÆp trung tâm du khách ÇÀu tiên cûa ViŒt Nam tåi VÜ©n QuÓc gia Cúc PhÜÖng. Trung tâm ÇÜ®c s¿ giúp Ç« tài tr® tØ AusAID và ÇÜ®c hoàn thiŒn vào tháng 1 næm 2000, hiŒn nay trung tâm Çang n‡ l¿c tÆp trung vào phát tri‹n khoäng 25 chû ÇŠ trÜng bày cung cÃp cái nhìn t°ng th‹ vŠ lÎch sº t¿ nhiên, giá trÎ, mÓi Çe doå, và vÃn ÇŠ liên quan t§i công tác bäo tÒn tåi ViŒt Nam (ví dø: buôn bán Ƕng vÆt hoang dã).

M¥c dù, Trung tâm du khách không khánh thành theo Çúng k‰ hoåch nhÜng khi hoàn thiŒn, trung tâm së cung cÃp nh»ng nguÒn thông tin Çáng k‹ cho chÜÖng trình giáo døc du khách, ÇÒng th©i tæng cÜ©ng n‡ l¿c nâng cao nhÆn thÙc cûa Çông Çäo quÀn chúng.


 ñào tåo, tham quan giáo døc và tÆp huÃn

Các chÜÖng trình tÆp huÃn bao gÒm:

HŒ th¿c vÆt Cúc PhÜÖng: Vào tháng 12, ông Lê Quang ChÙc, trܪng tråm nghiên cÙu khoa h†c cûa VÜ©n Çã t° chÙc tÆp huÃn vŠ "HŒ th¿c vÆt Cúc PhÜÖng" cho nhân viên cûa VÜ©n và d¿ án. H¶i thäo Çã thäo luÆn vŠ hŒ th¿c vÆt bän ÇÎa cûa Cúc PhÜÖng, giá trÎ liên quan t§i các loài th¿c vÆt khác và m¶t sÓ mÓi quan hŒ gi»a Ƕng vÆt và th¿c vÆt. MÜ©i nhân viên cûa VÜ©n và 15 nhân viên d¿ án Çã tham d¿ h¶i thäo.

Quän lš và chæm sóc Ƕng vÆt hoang dã: Bác sï thú y Ule Streicher cûa Trung tâm cÙu h¶ thú linh trܪng có nguy cÖ bÎ tuyŒt chûng Çã t° chÙc m¶t Ç®t tÆp huÃn cho nhân viên cûa trung tâm. Anh HÜÖng Væn Nguyên, nhân viên chæm sóc Ƕng vÆt cûa chÜÖng trình nghiên cÙu sinh thái và bäo tÒn cÀy v¢n và rùa Çã tham d¿ khoá tÆp huÃn này trong vòng bÓn ngày.

Bäo tÒn và môi trÜ©ng: D¿ án thÜ©ng xuyên t° chÙc h¶i thäo hàng tháng vŠ bäo tÒn và môi trÜ©ng trong Çó nhân viên nghiên cÙu và trình bày vŠ nh»ng vÃn ÇŠ vŠ bäo tÒn và môi trÜ©ng d¿a trên nh»ng bài báo xuÃt bän trong nܧc và theo ÇÎnh kÿ. Qua Çó nhân viên d¿ án nâng cao ÇÜ®c ki‰n thÙc vŠ vÃn ÇŠ bäo tÒn và môi trÜ©ng liên quan t§i ViŒt Nam.

Chuy‰n thæm quan cûa sinh viên trÜ©ng ñåi h†c NhÆt Bän: Vào tháng 11, d¿ án Çã Çón ti‰n sï Hamada tØ trÜ©ng Çåi h†c Edogawa cùng v§i nhóm giáo sÜ và sinh viên, nh»ng ngÜ©i quan tâm ljn chÜÖng trình nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn và giáo døc du khách. Nhân viên d¿ án Çã ÇÜa nhóm tham quan t§i trung tâm du khách Çang ÇÜ®c hoàn thiŒn và cung cÃp v¡n t¡t thông tin chính vŠ chÜÖng trình nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn cûa d¿ án. Nhóm tham quan Çã Çi thæm khu bäo tÒn rùa m§i, trung tâm sinh thái và thäo luÆn vŠ mÓi Çe d†a cûa ViŒt Nam do viŒc buôn bán Ƕng vÆt hoang dã bÃt h®p pháp v§i Trung QuÓc.

Tru©ng Çåi h†c Lâm nghiŒp Xuân Mai: Giáo SÜ Phåm NhÆt và 37 sinh viên cûa ông tØ trÜ©ng ñåi h†c Lâm nghiŒp Xuân Mai Çã t§i thæm VÜ©n QuÓc Gia Cúc PhÜÖng. Chuy‰n thæm quan là n‡ l¿c cûa trÜ©ng trong viŒc cung cÃp cho sinh viên nh»ng kinh nghiŒm v§i ki‰n thÙc th¿c t‰. Sau Çó, nhân viên sinh h†c Lê Tr†ng ñåt và Lê ThiŒn ñÙc dÅn nhóm sinh viên thæm trung tâm sinh thái và bäo tÒn rùa và cÀy v¢n. ChÜÖng trình Çào tåo và c¶ng tác v§i trÜ©ng Çåi h†c lâm nghiŒp Xuân Mai ÇÜ®c d¿ án Ç¥c biŒt quan tâm vì rÃt nhiŠu sinh viên së trª thành cán b¶ ki‹m lâm sau khi tÓt nghiŒp ho¥c së làm viŒc ª VÜ©n QuÓc gia hay khu bäo tÒn ª ViŒt Nam.

Trong suÓt bu°i tÓi, d¿ án t° chÙc chÜÖng trình Çêm rØng v§i phÀn tÆp Çóng vai cûa sinh viên trÜ©ng Lâm NghiŒp và nhân viên cûa d¿ án CARE ª Thanh Hóa Çäm nhÆn nh»ng vai chính nhÜ nh»ng thành viên chính cûaVÜ©n, nhân viên ÇÎa phÜÖng, và ban lãnh Çåo VÜ©n, khách du lÎch, ki‹m lâm, cây cÓi và Ƕng vÆt. Trong suÓt chÜÖng trình ("Thäo luÆn Cúc PhÜÖng") sinh viên Çã chia ra làm nhiŠu nhóm và ÇÜa ra nh»ng trình bày ng¡n g†n ÇŠ cÆp t§i giá trÎ và mÓi Çe doå t§i VÜ©n. Sau Çó h† phäi thäo luÆn trong nhóm làm th‰ nào Ç‹ ÇÜa ra giäi pháp cho vÃn ÇŠ bäo tÒn ª VÜ©n, suy nghï v§i nh»ng giäi pháp h† ÇÜa ra phäi ÇÜ®c tÃt cä các thành viên chÃp nhÆn. Sau Çó các nhóm thäo luÆn v§i nhau vŠ š tܪng cûa h† Ç‹ Çi t§i thÓng nhÃt. Trong trÜ©ng h®p cûa trÜ©ng ñåi h†c Lâm nghiŒp, cu¶c thäo luÆn lành månh Çã nhanh chóng chuy‹n sang cu¶c tranh cãi ÇÀy cæng th£ng bªi vì Ƕng vÆt và th¿c vÆt thì cãi nhau v§i khách du lÎch còn ban quän lí VÜ©n thì cÓ g¡ng thÜÖng lÜ®ng Ç‹ Çi t§i thoä thuÆn v§i c¶ng ÇÒng ÇÎa phÜÖng Çòi s¿ tr® giúp vŠ kinh t‰ và cho phép thu hoåch các sän phÄm trong rØng. M¥c dù không Çåt ÇÜ®c giäi pháp nào, møc Çích trò chÖi Çã khuy‰n khích sinh viên Çåt ÇÜ®c nh»ng hi‹u bi‰t tÓt hÖn vŠ mÓi quan tâm cûa m‡i nhóm và nh»ng khó khæn th¿c t‰ Ç‹ các thành viên Çi ljn thÓng nhÃt.


 Nh»ng vÎ khách Ç¥c biŒt

Ngài Çåi sÙ Peterson (tháng 11) D¿ án Çã ÇÜ®c Çón ngài Çåi sÙ MÏ Douglas Peterson và cÓ vÃn khoa h†c cûa Çåi sÙ quán ông Mike Eiland. ñåi sÙ Peterson Çã có cÖ h¶i t§i d¿ bu°i sinh hoåt CLB bäo tÒn ª trÜ©ng ti‹u h†c Kÿ Phú nÖi các em h†c sinh Çang h†c bài Thú, ÇÒng th©i thæm rØng và khu bäo tÒn cÀy và rùa. M¥c dù chuy‰n vi‰ng thæm cûa ngài Çåi sÙ ng¡n nhÜng nhân viên d¿ án Çã rÃt vui mØng vì cuÓi cùng ông có th‹ dành th©i gian t§i thæm d¿ án.

Kathy Mackinnon và WWF  
 Kathy Mackinnon chuyên gia cûa Ngân hàng th‰ gi§i, Robert Tizzard (WWF Lào), Gert Polet và Inna Becker (WWF Cát Tiên) Çã t§i thæm VÜ©n vào cuÓi tháng 11 và tham d¿ "b»a æn bäo tÒn" ngoài k‰ hoåch do nhân viên d¿ án chuÄn bÎ. D¿ ÇÎnh chuy‰n vi‰ng thæm cûa Kathy Mackinnon giúp bà có cái nhìn t°ng th‹ vŠ d¿ án cûa FFI tåi Cúc PhÜÖng trܧc khi ngân hàng th‰ gi§i có k‰ hoåch cho ÇŠ cÜÖng d¿ án dãy núi Çá vôi ª phía tây cûa Cúc PhÜÖng ÇŒ trình vào ÇÀu næm 2000. Rob Tizzard giám ÇÓc cûa WWF hoåt Ƕng ª Lào, Gert và Ina Backer Çã t§i thæm VÜ©n quÓc gia Cát Tiên n¢m ª phía nam cûa ViŒt Nam nÖi h† quän lí d¿ án bäo tÒn cho WWF.

Mike Thoresen và Vance Hartke   (tháng 1 næm 2000):
D¿ án Çã Çón hai vÎ khách Mike Thoresen thu¶c t° chÙc Thoreson Foundation và Vance Hartke thu¶c t° chÙc Counterpart International (CI). H† là nh»ng ngÜ©i quan tâm t§i d¿ án bäo tÒn cûa FFI trên th‰ gi§i. Cä Mike và Vance ÇŠu rÃt thích chuy‰n vi‰ng thæm t§i Cúc PhÜÖng cûa h†, tham d¿ sinh hoåt CLB bäo tÒn tåi trÜ©ng ph° thông cÖ sª Yên Quang, Çi b¶ qua rØng, ª m¶t Çêm tåi bän MÜ©ng tåi khu v¿c thung lÛng sông Bܪi, và quan sát rÃt nhiŠu hoåt Ƕng cûa d¿ án. Nhân viên cûa d¿ án thÆt s¿ rÃt vui bªi tính hài hܧc và thân thiŒn cûa h†. Hy v†ng Mike së phát tri‹n kÏ næng cûa mình Ç‹ có th‹ gºi email nhiŠu hÖn hai tØ.

Klaus Schwettmann và Ti‰n sï Martin Falke
Ti‰n sï Klaus Schewettmann và ti‰n sï Martin Falke Çã t§i thæm d¿ án vào tháng 1 vØa qua. Ti‰n sï Schwettmann hiŒn Çang cùng v§i ban quän lš rØng ÇÀu nguÒn và khu bäo tÒn cûa phòng lâm nghiŒp th¿c hiŒn chÜÖng trình giáo døc bäo tÒn tåi Lào. Ti‰n sï Falke cÛng làm tåi Lào và là nhà ÇÎa lš h†c cûa DED. Ngoài viŒc thäo luÆn v§i d¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng, các vÎ khách Çã ÇÜ®c dÅn t§i thæm ñ¶ng NgÜ©i xÜa và Çã ÇÜa ra nhiŠu câu trä l©i lš thú liên quan t§i các dÃu v‰t ÇÎa lš. Ví dø nh»ng ÇÓm trên trÀn cûa ñ¶ng NgÜ©i xÜa là k‰t quä cûa s¿ k‰t tûa bùn cûa các loài Ƕng vÆt không xÜÖng sÓng (ví dø nhÜ giun) tØ th©i khi Çá vôi Cúc PhÜÖng còn là bùn giàu caxni ª Çáy bi‹n. Ti‰n sï Falke cÛng chÌ ra nh»ng minh chÙng rõ ràng cûa täo bÎ hoá thåch gi»a Çá, và chúng tôi dØng låi trên ÇÜ©ng trª vŠ trø sª cûa VÜ©n Ç‹ chÌ ra nh»ng phi‰n Çá l¶ thiên Çánh dÃu con sông cÛ trܧc Çây. Tham quan khu bäo tÒn rùa, cÀy v¢n và trung tâm sinh thái k‰t thúc chuy‰n vi‰ng thæm d¿ án cûa Ti‰n sï Schwettmann và ti‰n sï Falke.

ñåi sÙ ñan Måch
Ngài Çåi sÙ ñan Måch Ove Ullerup và m¶t sÓ vÎ khách tØ b¶ TÜ Pháp cûa ñan Måch Çã t§i thæm VÜ©n vào tháng 1 trong chuy‰n trª vŠ tØ thÎ xã Ninh Bình. Các vÎ khác Çã thæm chÜÖng trình cÀy v¢n và EPRC, trܧc khi vào rØng và thæm ñ¶ng NgÜ©i xÜa. M¥c dù không phäi là chuy‰n vi‰ng thæm chính thÙc, nhÜng d¿ án Çã thäo luÆn v§i Çåi sÙ quán Ç‹ h‡ tr® cho chÜÖng trình nhÆn thÙc bäo tÒn Ç‹ thành lÆp nh»ng mô hình tÜÖng t¿ cho các khu v¿c cûa ViŒt Nam. D¿ án thÜ©ng xuyên Çón nh»ng chuy‰n vi‰ng thæm chính thÙc và không chính thÙc tØ các thành viên nܧc ñan Måch bao gÒm ngài Çåi sÙ và Çåi diŒn cûa t° chÙc DANCED và DANIDA.

T° chÙc tình nguyŒn Úc
Bill Armstrong làm viŒc cho t° chÙc Australian Volunteer International (AVI) và Colin White, giám ÇÓc khu v¿c cûa t° chÙc, Çã t§i thæm D¿ án Bäo tÒn Cúc PhÜÖng vào tháng 11 và g¥p nhân viên tình nguyŒn cûa d¿ án, Mark Deters. Nhân viên cûa t° chÙc này Çã tham gia vào d¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng tØ ÇÀu næm 1997 v§i s¿ tham gia cûa Lisa Elliott trong chÜÖng trình giáo døc. Sau khi chÎ Lisa Çi vào tháng 3 næm 1999, d¿ án Çã nhÆn nhân viên tình nguyŒn thÙ hai Ç‹ tr® giúp phát tri‹n cho trung tâm giáo døc du khách m§i. Mark Deters ljn vào tháng 9 và së làm viŒc m¶t næm cho d¿ án. D¿ án luôn luôn hài lòng v§i s¿ làm viŒc chæm chÌ và s¿ cÓng hi‰n do nh»ng ngÜ©i Úc th‹ hiŒn trong công viŒc. D¿ án hi v†ng cung cÃp nhiŠu cÖ h¶i cho nhân viên tình nguyŒn AVI trong tÜÖng lai.


 ChÜÖng trình nghiên cÙu sinh h†c

TØ næm 1996, chÜÖng trình nghiên cÙu sinh h†c m¶t phÀn cûa d¿ án Çã ÇÜ®c th¿c hiŒn v§i hàng loåt nh»ng nghiên cÙu khác nhau vŠ hŒ Ƕng vÆt và th¿c vÆt cûa VÜ©n, nh¢m møc Çích mª r¶ng ki‰n thÙc vŠ Ça dång sinh h†c cûa VÜ©n.
Nghiên cÙu sinh h†c do d¿ án th¿c hiŒn
ñiŠu quan tr†ng hÖn cä là d¿ án tåo cÖ h¶i cho các nhà khoa h†c và sinh viên ViŒt Nam nâng cao ÇÜ®c kinh nghiŒm thông qua các chÜÖng trình nghiên cÙu. Nhân viên khoa h†c cûa vÜ©n và d¿ án, Lê Tr†ng ñåt là trܪng nhóm cûa chÜÖng trình nghiên cÙu sinh h†c Çã cùng v§i các nhân viên và sinh viên khác ti‰n hành các nghiên cÙu. D¿ án cÛng t° chÙc các chÜÖng trình tÆp huÃn v§i nhiŠu chû ÇŠ Ç¥c biŒt. Næm 1999, d¿ án Çã ti‰n hành m¶t chÜÖng trình tÆp huÃn 10 ngày vŠ kÏ thuÆt nghiên cÙu th¿c ÇÎa.

Mùa sinh sän cÀy v¢n Çã t§i
Trong khi cä nܧc ViŒt Nam chuÄn bÎ cho ngày T‰t Çang t§i thì nhân viên sinh h†c cûa d¿ án Lê Tr†ng ñåt và Lê ThiŒn ñÙc Çã ª låi Ç‹ ghép Çôi cho cÀy v¢n trong mùa sinh sän næm nay. Mùa sinh sän cÀy v¢n chÌ có khoäng 6-8 ngày m‡i næm. N‰u các c¥p không ÇÜ®c ghép vào Çúng th©i Çi‹m, thì së bÎ l« cÖ h¶i. Quá trình mang thai tØ 70-80 ngày, con non thÜ©ng ÇÜ®c sinh vào khoäng tháng 4. Næm nay, hai c¥p Çã ÇÜ®c k‰t Çôi, nh»ng Çôi ÇÜ®c ch†n d¿a trên giÓng và tiŠm næng sinh sän. N‰u m†i viŒc tÓt ÇËp và cÀy v¢n không bÎ änh hܪng bªi th©i ti‰t lånh gÀn Çây thì khoäng 3-4 con së ÇÜ®c ra Ç©i vào tháng 4.

Næm 1997, d¿ án nhân giÓng thành công lÀn ÇÀu tiên trên th‰ gi§i ÇÓi v§i loài cÀy v¢n trong ÇiŠu kiŒn nuôi nhÓt. Shelagh Rosenthal, TrÜ©ng Çåi h†c Cambridge, là ngÜ©i ÇÒng sáng lÆp cûa d¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng Çã nghiên cÙu vŠ cÀy v¢n trong ba næm và thu thÆp tài liŒu vŠ sinh thái thÙc æn cûa chúng và sinh sän. K‰t quä Çã có thêm nhiŠu con non ÇÜ®c sinh ra trong vài næm gÀn Çây. Sheglah vÅn ti‰p tøc cÓ vÃn cho cho chÜÖng trình sinh sän cûa d¿ án và là ngÜ©i ghi chép Ç¥c tính cûa tØng cá th‹. HiŒn nay có 17 cá th‹ Çang ÇÜ®c nuôi dÜ«ng trong ÇiŠu kiŒn nuôi nhÓt, trong sÓ Çó có 7 con là ti‰p nhÆn ÇÜ®c tØ các vø buôn bán, còn låi 10 con ÇÜ®c sinh ra trong ÇiŠu kiŒn nuôi nhÓt ª Cúc PhÜÖng.

K‰ hoåch trong næm 2000 là th¿c hiŒn chÜÖng trình nghiên cÙu tÆp tính cûa m¶t sÓ con cÀy v¢n së ÇÜ®c thä låi t¿ nhiên tåi Cúc PhÜÖng vào mùa xuân ÇÒng th©i h®p tác v§i m¶t chÜÖng trình nhân giÓng ª nܧc ngoài Ç‹ Çäm bäo an toàn vŠ giÓng và s¿ duy trì cûa loài.

TÆp huÃn lÜu tr» d» liŒu sinh h†c
TÆp huÃn vŠ lÜu tr» d» liŒu khoa h†c giúp phòng khoa h†c cûa VÜ©n bäo lÜu nh»ng ghi chép vŠ loài. CÖ sª d» liŒu lÀn ÇÀu tiên ÇÜ®c soån thäo vào næm 1998, gÀn Çây Çã ÇÜ®c Mark Grindley b° sung và chÜÖng trình tÆp ÇÜ®c b¡t ÇÀu vào tháng 1 së cho phép nhân viên phòng khoa h†c quän lí ÇÜ®c hŒ thÓng d» liŒu này. Trong th©i kì chuy‹n giao cho VÜ©n nh»ng chÌ dÅn quän lí phäi ÇÜ®c ti‰n hành Ç‹ Çäm bäo chÜÖng trình ÇÜ®c ti‰p tøc ÇÜa vào sº døng sau Çó VÜ©n së b¡t ÇÀu ti‰p tøc lÜu tr» d» liŒu vŠ các loài. CÖ sª d» liŒu ÇÜ®c thi‰t k‰ giúp VÜ©n theo dõi ÇÜ®c các loài có m¥t tåi Cúc PhÜÖng và s¿ thay Ç°i cûa các loài.


 Theo dõi Ƕng vÆt hoang dã cûa Cúc PhÜÖng

Elaphe Moellendorffii
Nhân viên d¿ án và các nhà khoa h†c t§i thæm d¿ án Çã rÃt may m¡n trong chuy‰n tham quan ñ¶ng NgÜ©i XÜa vào cuÓi tháng 11. Ina và Gert Becker, WWF Cát Tiên Çã phát hiŒn Elaphe moellendorffii (r¡n--) trܪng thành ª phía sau cûa tÀng trên cûa Ƕng dài khoäng hÖn m¶t mét và Çang bò trên vách sau cºa hang. ñây là lÀn ÇÀu tiên loài này ÇÜ®c nhìn thÃy ª Cúc PhÜÖng, b° xung vào danh løc 25 loài r¡n có m¥t tåi VÜ©n, và là loài thÙ 19 mà d¿ án Çóng góp cho VÜ©n.

Loài mèo
Trong lÎch sº, sáu loài mèo ÇÜ®c bi‰t ª VÜ©n QuÓc Gia Cúc PhÜÖng và khu v¿c xung quanh: báo gÃm, beo lºa, báo hoa mai, mèo rØng, báo và h°. Tuy nhiên, do rØng ngày càng bÎ thu hËp låi và sÙc ép cûa nån sæn b¡n ráo ri‰t Çã làm sÓ lÜ®ng cûa hÀu h‰t loài mèo này giäm Çi chÌ còn m¶t con sÓ nhÕ. Ví dø, m¶t sÓ b¢ng chÙng cho r¢ng h° có th‹ là con vÆt ÇÜ®c nhìn thÃy ho¥c nghe thÃy ª Cúc PhÜÖng khoäng 30-40 næm trܧc Çây, có th‹ vì mÃt môi trÜ©ng sÓng, áp l¿c sæn b¡n và giäm sÓ lÜ®ng mÒi (ví dø:hÜÖu) Çã dÅn t§i s¿ diŒt vong cûa loài h° trong VÜ©n.

Báo hoa mai (Panthera pardus), là loài to thÙ hai ª rØng trong ghi chép, m¥c dù chÜa ÇÜ®c báo cáo trong nhiŠu næm ª VÜ©n. Tuy nhiên, dân làng ª xã Kÿ Phú Çã nhìn tháy báo hoa ª khu v¿c Çông b¡c cûa VÜ©n. Theo ngÜ©i dân Kÿ Phú, vào cuÓi tháng 9 m¶t con báo trܪng thành Çã cÓ b¡t dê cûa ngÜ©i dân. NhÜng cä hai Ç®t ÇŠu bÎ gnÜ©i dân cÀm Çèn pin dÜ®t Çu°i. M¶t sÓ ngÜ©i khác Çã nói r¢ng cÛng trong Çêm Çó h† nghe thÃy ti‰ng gÀm cûa nó. Nhân viên khoa h†c Lê Tr†ng ñåt Çã ÇiŠu tra và ÇÜa ra k‰t luÆn r¢ng; n‰u theo nhÜ mô tä cûa ngÜ©i dân thì rÃt có th‹ Çó là loài báo hoa mai. ñiŠu này có nghïa là có th‹ m¶t sÓ loài không ÇÜ®c nhìn thÃy trong nh»ng næm gÀn Çây nhÜng vÅn có th‹ còn tÒn tåi ª Cúc PhÜÖng.


Tin vŠ buôn bán Ƕng vÆt hoang dã

Mùa khô
Mùa Çông lånh giá Çã làm giäm sÓ lÜ®ng buôn bán Ƕng vÆt hoang dã d†c theo ÇÜ©ng quÓc l¶ I. Vào tháng 11, ki‹m lâm tÌnh Ninh Bình Çã b¡t m¶t chuy‰n hàng h‡n h®p trên xe khách Çi tØ Quäng Bình Hà Tïnh. Vào tháng 12, chuy‰n thÙ hai trª Rùa ÇÀu to (Platysternon megacephalum) Çã bÎ b¡t và ÇÜ®c báo cáo là có nguÒn gÓc tØ Lào. Các cÖ quan có thÄm quyŠn cÛng b¡t chuy‰n hàng trª chÒn m¿c, cÀy vòi ÇÓm và m¶t sÓ gÃu ng¿a.

B¡t gi» hoåt Ƕng buôn bán Ƕng vÆt hoang dã có có vÈ ít hÖn vào mùa Çông, có th‹ liên quan t§i viŒc Ƕng vÆt ít hoåt Ƕng cûa các loài vào mùa khô và giäm hoåt Ƕng sæn b¡n vào th©i gian này.

Nh»ng n‡ l¿c cûa ki‹m lâm tÌnh Çã làm cho kÈ buôn vÆn chuy‹n Ƕng vÆt hoang dã tØ phía B¡c d†c theo trøc ÇÜ©ng chính trª lên khó khæn hÖn. N‰u trܧc Çây, Ƕng vÆt hoang dã thÜ©ng ÇÜ®c vÆn chuy‹n b¢ng xe khách thì bây gi© các chû hàng tæng cÜÖng sº døng xe dø lich loåi nhÕ Ç‹ tránh s¿ ki‹m soát cûa các cÖ qua có thÄm quyŠn. Ki‹m lâm tÌnh phø thu¶c rÃt nhiŠu vào s¿ h‡ tr® và c¶ng tác cûa Çông Çäo quÀn chúng và các cÖ quan có thÄm quyŠn khác trong viŒc cung cÃp các thông tin vŠ nh»ng chuy‰n hàng bÃt h®p pháp.

D¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng, phÓi h®p v§i t° chÙc TRAFFIC Indochina hy v†ng së xây d¿ng ÇÜ®c s¿ h®p tác ch¥t chë hÖn gi»a cÖ quan bäo vŒ Ƕng vÆt hoang dã và khuy‰n khích quÀn chúng nhân dân h‡ tr® ki‹m lâm hoàn thành nhiŒm vø bäo vŒ Ƕng vÆt hoang dã cûa ViŒt Nam.

Nghiên cÙu kinh t‰ xã h¶i
ChÜÖng trình nghiên cÙu kinh t‰ xã h¶i bao gÒm các chÜÖng trình khäo sát vŠ mÓi quan hŒ gi»a c¶ng ÇÒng và viŒc sº døng nguÒn tài nguyên trong VÜ©n. Hai nghiên cÙu chính Çã hoàn thành: nghiên cÙu PRA (phÜÖng pháp Çánh giá nhanh có s¿ tham gia) ª hai huyŒn, và ÇiŠu tra kinh t‰ xã h¶i r¶ng hÖn ª 45 bän Çåi diŒn xung quanh VÜ©n. Nh»ng cu¶c khäo sát này Çã cung cÃp nh»ng thông tin quan tr†ng cho quá trình lÆp k‰ hoåch quän lí cûa VÜ©n, ÇÒng th©i cung cÃp cÖ sª d» liŒu cho d¿ thäo GEF. (xem møc Quän lí và bäo vŒ VÜ©n)

Næm 1999 d¿ án Çã h‡ tr® c¶ng ÇÒng ÇÎa phÜÖng thông qua các d¿ án nhÕ nh¢m nâng cao mÙc sÓng Ç‹ giäm s¿ phø thu¶c cûa ngÜ©i dân vào nguÒn tài nguyên rØng. M¶t d¿ án ª xã Cúc PhÜÖng thành lÆp Çi‹m væn hoá MÜ©ng së thu hút khoäng 40,000 khách du lÎch hàng næm t§i Cúc PhÜÖng và mang ljn cho khách du lÎch cÖ h¶i Ç‹ tìm hi‹u vŠ truyŠn thÓng và væn hoá MÜ©ng. Cu¶c thäo luÆn v§i BP vŠ d¿ án liên quan t§i c¶ng ÇÒng ÇÎa phÜÖng là trÒng cây và bäo vŒ rØng Ç‹ làm giäm lÜ®ng cacbon.

M¥c dù nhiŒm vø trܧc tiên cûa d¿ án không phäi là phát tri‹n c¶ng ÇÒng, nhÜng ki‰n thÙc vŠ Cúc PhÜÖng cûa d¿ án và c¶ng ÇÒng Çã mang ljn cÖ h¶i Ç¥c biŒt Ç‹ th¿c hiŒn d¿ án nhÜ m¶t phát sinh. D¿ án cÛng nhÆn ÇÜ®c s¿ khuy‰n khích tØ các t° chÙc khác v§i s¿ quan tâm và kinh nghiŒm vŠ phát tri‹n c¶ng ÇÒng. Chính tØ Çó d¿ án trª nên tham gia nhiŠu hÖn vào các hoåt Ƕng liên quan t§i c¶ng ÇÒng xung quanh VÜ©n.


 Quän lí và bäo vŒ VÜ©n QuÓc gia

Xây d¿ng næng l¿c quän lí næm 2000

Quän lí d¿ án
D¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng luôn luôn duy trì cä hai møc Çích chính là bäo tÒn và nghiên cÙu sinh h†c, ÇÒng th©i ÇÀu tÜ nh»ng nguÒn l¿c Ç‹ phát tri‹n næng l¿c cûa các c¶ng tác viên trong viŒc quän lí d¿ án. Trong hai næm ÇÀu, d¿ án tÆp trung phát tri‹n nhân viên nòng cÓt cûa d¿ án Ç‹ Çäm ÇÜÖng vai trò lãnh Çåo. ñ‰n næm 1998, d¿ án Çã Çåt ÇÜ®c møc Çích nay. TØ næm 1998, d¿ án, d¿ án tÆp trung Çào tåo nhân viên ÇÎa phÜÖng làm trܪng nhóm, bao gÒm m¶t nhân viên ki‹m lâm cûa VÜ©n và m¶t nhân viên cûa ÇÎa phÜÖng chÎu trách nhiŒm tÆp huÃn và các công viŒc liên quan t§i chÜÖng trình nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn, và m¶t cán b¶ khoa h†c cûa vÜ©n làm trܪng nhóm sinh h†c.

VÜ©n
Møc Çích thÙ hai cûa d¿ án là xây d¿ng næng l¿c cho vÜ©n. Møc Çích này Çã Çåt ÇÜ®c thông qua s¿ tham gia cûa nhân viên cûa VÜ©n vào các hoåt Ƕng cûa d¿ án và qua các chÜÖng trình tÆp huÃn n¶i b¶ cho nhân viên ban du lÎch và phòng khoa h†c. HiŒn nay có 6 nhân viên cûa VÜ©n Çang làm viŒc trong các chÜÖng trình giáo døc và nghiên cÙu sinh h†c.

Thông qua chÜÖng trình tÆp huÃn và các hoåt Ƕng cûa d¿ án, các nhân viên cûa VÜ©n và ÇÎa phÜÖng có ÇÜ®c nh»ng kinh nghiŒm và kÏ næng cÀn cÀn thi‰t Ç‹ Çäm ÇÜÖng vai trò alfm trܪng nhóm và Çóng vai trò quan tr†ng trong công tác bäo vŒ và bäo tÒn.


 H¶i thäo GEF tø h†p các cÖ quan bäo vŒ rØng g¥p nhau

H¶i thäo k‰ hoåch GEF ÇÜ®c t° chÙc tåi VÜ©n vào tØ tháng 30 tháng 11 ljn 2 tháng 12, tham d¿ có Çåi diŒn tØ Cøc ki‹m lâm, VÜ©n quÓc gia Cúc PhÜÖng và Chi cøc ki‹m lâm cûa ba tÌnh Hoà Bình, Ninh Bình, Thanh Hoá - ti‰p giáp v§i vÜ©n quÓc gia Cúc PhÜÖng và dãy núi Çá vôi mª r¶ng vŠ hܧng tây.

Frank Momberg, giám ÇÓc cûa t° chÙc FFI ñông DÜÖng, và Mike Appleton, giám ÇÓc ÇiŠu hành cûa t° chÙc FFI Châu á, cùng v§i các chuyên gia khác cûa FFI và các cán b¶ d¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng. H† Çã thäo luÆn vŠ møc Çích và các hoåt Ƕng d¿ thäo cûa GEF v§i các cÖ quan thÄm quyŠn trong khu v¿c. Sau h¶i thäo vài tuÀn là Çánh giá th¿c ÇÎa cûa cûa nhân viên FFI ª khu v¿c phía tây Pù Luông, và gÀn tÌnh Hoà Bình.

T° chÙc FFI hiŒn Çang ti‰n hành giai Çoån cuÓi cùng cûa d¿ thäo, n‰u ÇÜ®c phê duyŒt thì d¿ án së b¡t ÇÀu sau tháng 7 næm 2000. Møc tiêu chính cûa d¿ án là nghiên cÙu vŠ sinh h†c, xây d¿ng næng l¿c quän lí và bäo vŒ cûa lãnh Çåo, nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn, hoåt Ƕng nh¢m giúp Ç« bäo vŒ s¿ Ƕc Çáo sinh h†c cûa dãy núi Çá vôi và giá trÎ sinh thái.


 Bäo tÒn và sinh thái Rùa

Mª r¶ng khu nuôi gi» rùa

Trong ba tháng vØa qua d¿ án Çã b¡t ÇÀu mª r¶ng Trung tâm sinh thái và bäo tÒn rùa trong khoäng 2800 m². Sáu b‹ m§i ÇÜ®c xây d¿ng cho loài sÓng ª dܧi nܧc, và loài sÓng vØa dܧi nܧc vØa trên cån, cùng v§i 14 khu chuÒng rùa cån Çã ÇÜ®c hoàn thành. Công trình này cho phép d¿ án giäi phóng khu nuôi gi» cÛ trong khu v¿c CÀy v¢n.

Khoäng 1/3 khu trung tâm m§i có cây bøi và gÀn quä ÇÒi có rØng. Trong khu v¿c này vÅn còn m¶t sÓ bøi tre và và cây to. Sáu chuÒng rùa cån trong khu v¿c này dành cho các loài Manouria impressa, Pyxidea mouhotii, Cuora galbinifrons và Indotestudo elongata. Ngoài ra còn có 8 chuÒng n»a ÇÜ®c xây d¿ng ª khu v¿c thÃp hÖn, m‡i khu chuÒng låi có m¶t cái b‹ chìm nhÕ Çû cho các loài sÓng vØa dܧi nܧc vØa trên cån. Nh»ng chuÒng này có th‹ Ç‹ cho các loài sinh sän và nuôi gi» m¶t sÓ con cái cûa m¶t sÓ loài (ví dø: Cuora galbinifrons và Indotestudo elongata) trܧc khi cho con Ç¿c vào trong ÇÀu mùa xuân.

D¿ án còn d¿ ÇÎnh xay m¶t phòng nhÕ cho các con rùa m§i ÇÜ®c ti‰p nhÆn tØ các vø buôn bán. Næm 2000, d¿ án cÛng có k‰ hoåch thä låi t¿ nhiên m¶t sÓ cá th‹ nhÜng ª nh»ng nÖi phù h®p v§i tØng loài. Thä låi t¿ nhiên không phäi là giäi pháp tÓi Üu nhÜng nh»ng n‡ l¿c cûa d¿ án giúp cho các cÃp chính quyŠn có s¿ l¿a ch†n Ç‹ xº lš nhÜ th‰ nào ÇÓi v§i m¶t sÓ lÜ®ng l§n Ƕng vÆt mà hiŒn nay m¶t là ÇÜa låi cho các chû hàng hay thä låi t¿ nhiên ª các vÜ©n quÓc gia mà không quan tâm t§i vÃn ÇŠ sÙc khoÈ, môi trÜ©ng sÓng và khu v¿c phân bÓ. Thä låi t¿ nhiên là cung cÃp cÖ h¶i thÙ hai cho nhiŠu cá th‹ Çã sÓng trong t¿ nhiên ÇÜ®c 20-26 tu°i mà nay låi bÎ b¡t sang Trung QuÓc.


 D¿ án sinh thái và bäo tÒn rùa: T°ng quan

Møc tiêu cûa d¿ án sinh thái và bäo tÒn rùa là bܧc ÇÀu cÙu h¶ 22 loài rùa cûa ViŒt Nam Çang bÎ Çe doå bªi nån buôn bán trái phép. D¿ án làm viŒc cùng v§i các nhà chÙc trách, các t° chÙc và các viŒn Ç‹ th¿c hiŒn chi‰n lÜ®c bäo vŒ các loài rùa cûa ViŒt Nam và thi‰t lÆp mÓi quan tâm t§i viŒc bäo tÒn chúng.
D¿ án bao gÒm 6 phÀn chính:

  1. Giáo døc và nâng cao nhÆn thÙc dân chúng
  2. TÆp huÃn và nâng cao næng l¿c bäo vŒ toàn quÓc.
  3. Nghiên cÙu sinh thái và nhân giÓng trong ÇiŠu kiŒn nuôi nhÓt.
  4. Nghiên cÙu trong t¿ nhiên vŠ môi trÜ©ng sÓng cûa các loài rùa ViŒt Nam.
D¿ án sinh thái và bäo tÒn rùa Çã nhÆn ÇÜ®c nguÒn tài tr® tØ các t° chÙc sau:
        The Columbus Zoo (USA)
        Melbourne Zoo (Australia)
        Tennessee Aquarium (USA)
        Jame Bazyrk Fund (USA)
        Rotterdam Zoo (Netherlands)
        Douglas Hendrie (USA)
        Partridge Film (UK)

D¿ án cÛng xin trân thành cám Ön các cá nhân sau Çã có nhiŠu Çóng góp ÇÓi v§i d¿ án:
        Kris Bank, Melbourne Zoo
        Dave Collins, Tennesse Aquarium
        Jim Van Abbema, New York Turtle and Tortoise Society
        Dr. Charles Innis, Veterinarian
        Peter Paul van Dijk, TAFFIC SEA
        Jame Compton, TRAFFIC Indochina
        Bryan Stuart, WCS Lao FDR EdgarmLehr, Scientific Institute for Nature Research
        Dave Lee, University of North Carolina



 D¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng
Tóm t¡t tháng 7-8 næm 1999.

VÜ©n QuÓc Gia Cúc PhÜÖng.

Cúc PhÜÖng là VQG ÇÀu tiên ÇÜ®c thành lÆp ª ViŒt Nam vào næm 1962. Cách Hà N¶i 120 km vŠ phía tây nam. Cúc PhÜÖng là m¶t khu rØng còn låi l§n nhÃt ÇÜ®c bäo vŒ ª miŠn B¡c ViŒt Nam và là lá c© ÇÀu trong hŒ thÓng các VÜ©n quÓc gia và khu bäo tÒn cûa ViŒt Nam.

Cúc PhÜÖng là rØng mÜa nhiŒt ǧi trên núi Çá vôi v§i diŒn tích 220 km2, nÖi Çây ÇÜ®c ví nhÜ m¶t hòn Çäo xanh n¢m gi»a bi‹n ngÜ©i. Cúc PhÜÖng có m¶t vai trò rÃt quan tr†ng vŠ m¥t sinh thái: 28% sÓ loài th¿c vÆt cûa ViŒt Nam có m¥t tåi khu rØng này. Cúc PhÜÖng cÛng là ngôi nhà cûa nhiŠu loài Ƕng vÆt quí hi‰m có nguy cÖ bÎ tuyŒt chûng nhÜ Vo†c mông tr¡ng, báo gÃm, cÀy v¢n và nhiŠu loài Ç¥c h»u khác. Có khoäng 88 loài Ƕng vÆt có vú xuÃt hiŒn ª Cúc PhÜÖng, ngoài ra còn có 300 loài chim, 50 loài bò sát và lÜ«ng cÜ.

Cúc PhÜÖng cÛng ÇÜ®c Çánh giá là Çi‹m du lÎch quan tr†ng, m‡i næm Çón ti‰p khoäng 40000 khách du lÎch. M¶t sÓ hang Ƕng Cúc PhÜÖng có giá trÎ l§n vŠ væn hoá lÎch sº, nÖi Çã tìm thÃy dÃu Ãn cûa ngÜ©i tiŠn sº. Thêm vào Çó, ngÜ©i dân ÇÎa phÜÖng còn có mÓi quan hŒ ch¥t chë v§i các làng xÜa và mÒ mä ÇÜ®c chôn cÃt trong VÜ©n.

MÓi Çe doå ÇÓi v§i VÜ©n
HiŒn nay có khoäng 2000 ngÜ©i, chû y‰u là dân t¶c MÜ©ng Çang sinh sÓng trong VQG Cúc PhÜÖng và khoäng 50 000 sÓng trong khu v¿c vùng ÇŒm. NhiŠu ngÜ©i trong sÓ h† sÓng d¿a vào rØng. ViŒc khai thác g‡, cûi và các sän phÄm rØng khác Çe doå nghiêm tr†ng ljn sinh thái rØng Cúc PhÜÖng. Tuy ban lãnh Çåo VQG Cúc PhÜÖng Çang ti‰p tøc cûng cÓ nh»ng n‡ l¿c bäo vŒ rØng nhÜng vÅn chÜa Çáp Ùng Çû nh»ng yêu cÀu cÀn thi‰t.


 ñôi nét vŠ d¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng

Møc tiêu cûa d¿ án.
D¿ án Bäo tÒn Cúc PhÜÖng ÇÜ®c thành lÆp tØ næm 1996 dܧi s¿ ÇiŠu hành cûa FFI v§i nguÒn tài tr® cûa Liên minh dÀu khí BP và Statoil. ñ‹ giäi quy‰t nh»ng mÓi Çe doå tØ các c¶ng ÇÒng xung quanh VÜ©n QuÓc gia, FFI Çã phát tri‹n d¿ án v§i nhiŠu møc tiêu nh¢m tr® giúp VÜ©n trong công tác bäo tÒn và bäo vŒ Ça dång sinh h†c.

FFI cÛng ÇÒng th©i th¿c hiŒn hai chÜÖng trình bäo tÒn loài tåi Cúc PhÜÖng nh¢m bäo vŒ các loài bÎ Çe doå bªi nån buôn bán trái phép.

D¿ án tÆp trung vào 4 lïnh v¿c chính:

Nghiên cÙu tình hình kinh t‰ xã h¶i: TÆp trung nghiên cÙu kinh t‰ xã h¶i cûa các c¶ng ÇÒng ÇÎa phÜÖng nh¢m tìm hi‹u mÓi quan hŒ gi»a cu¶c sÓng cûa ngÜ©i dân và viŒc khai thác, sº døng tài nguyên rØng. K‰t quä cûa chÜÖng trình nghiên cÙu này së ÇÜ®c sº døng Ç‹ xây d¿ng nh»ng d¿ án phát tri‹n và các hoåt Ƕng kinh t‰ nh¢m giäm b§t s¿ phø thu¶c cûa ngÜ©i dân vào rØng.

Nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn: D¿ án thông qua các chÜÖng trình giáo døc nhÆn thÙc tåi trÜ©ng h†c (CLB bäo tÒn), tåi thôn bän (chÜÖng trình làng) và tåi VQG Cúc PhÜÖng (chÜÖng trình giáo døc du khách) Ç‹ nâng cao nhÆn thÙc cûa ngÜ©i dân vŠ thiên nhiên, bäo tÒn và vŠ VQG Cúc PhÜÖng.

Nghiên cÙu sinh h†c: Nghiên cÙu hŒ Ƕng th¿c vÆt cûa Cúc PhÜÖng Ç‹ tØ Çó có thông tin vŠ các giá trÎ sinh h†c cûa VÜ©n QuÓc Gia. Nh»ng thông tin cûa d¿ án së giúp VÜ©n quän lš hiŒu quä hÖn. Không nh»ng th‰, nh»ng nghiên cÙu ª Cúc PhÜÖng còn cung cÃp cho các nܧc trong khu v¿c và th‰ gi§i ki‰n thÙc vŠ hŒ sinh thái rØng và nh»ng loài bän ÇÎa cûa ViŒt Nam.

Cûng cÓ nghiŒp vø chuyên môn: Tåo ÇiŠu kiŒn cho nhân viên cûa VÜ©n, nhân viên d¿ án, các viŒn và t° chÙc trong nܧc nâng cao nghiŒp vø chuyên môn. Làm viŒc v§i các t° chÙc ÇÎa phÜÖng (Çoàn thanh niên, sª giáo døc, h¶i phø n», giáo viên và chính quyŠn) Ç‹ thi‰t lÆp ÇÜ®c mÓi quan hŒ tÓt Ç‹ tæng cÜ©ng n‡ l¿c bäo tÒn và Çäm bäo chÜÖng trình bŠn v»ng.

Bäo tÒn loài: D¿ án hiŒn Çang ti‰n hành hai chÜÖng trình bäo tÒn loài nh¢m bäo tÒn các loài bÎ Çe doå bªi nån sæn b¡n; chÜÖng trình nhân giÓng và nghiên cÙu sinh thái loài cÀy v¢n và chÜÖng trình nghiên cÙu sinh thái và bäo tÒn rùa. Cä hai chÜÖng trình này tÆp trung ª cÃp toàn quÓc.


 Nhân viên d¿ án bäo tÒn Cúc PhÜÖng (28/2/1999).

Ban quän lš:
Douglas Dendrie, chû nhiŒm d¿ án
VÛ ThÎ Quyên, cán b¶ ÇiŠu phÓi d¿ án

Nhân viên chÌ Çåo
TrÀn HÒng Thu, chÌ Çåo chÜÖng trình CAP
Ng†c ThÎ M‰n, VEP
NguyÍn Häi HÆu, Cán b¶ tÆp huÃn
Lê Tr†ng ñåt, trܪng nhóm nghiên cÙu sinh h†c
Hoàng ThÎ Hånh, Cán b¶ chÜÖng trình
Phan ThÎ Thanh Bình, Nhân viên phát tri‹n chÜÖng trình
ñinh Tr†ng Thu, kinh t‰ xã h¶i

Nhân viên CAP
LÜÖng Ng†c V«i, ki‹m lâm, trܪng nhóm CAP
ñ‡ Minh CÜÖng, trܪng nhóm CAP
Hà ThÎ Thanh, nhân viên CAP
LÜÖng ThÎ Vinh, nhân viên CAP
LÜu ThÎ HÜ©ng, nhân viên CAP
ñ‡ PhÜÖng Hoa, nhân viên CAP
VÛ ThÎ Thu Hà, nhân viên
CAP Bùi ñæng Khoa, nhân viên
CAP ñinh ThÎ Hoàng Lan, nhân viên CAP
NguyÍn ThÎ Nga, nhân viên CAP
Lê ThÎ Ân Tình, CAP

Nhân viên ChÜÖng trình bäo tÒn loài
HÜÖng Væn Nguyên, nhân viên chæm sóc cÀy
ñinh Væn Bình, chæm sóc rùa
Nhân viên h‡ tr®
NguyÍn Xuân Giao, lái xe
ñinh Væn Tha, bäo vŒ

CÓ vÃn
Shelagh Rosenthal, chuyên gia nghiên cÙu cÀy v¢n
Mike Hill, cÓ vÃn sinh h†c


 Thông tin vŠ nhân viên và d¿ án Nhân viên:

Cúc PhÜÖng rÃt buÒn vì hai nhân viên Hà N¶i làm viŒc Çã lâu trong d¿ án Çã nghÌ viŒc vào tháng 12 và tháng 1 Çó là Ng†c ThÎ M‰n và TrÀn HÒng Thu.

ChÎ M‰n tham gia d¿ án tØ tháng 3 næm 1998 Çã nghÌ viŒc Ç‹ tham gia m¶t khoá h†c tåi Hà N¶i. ChÎ M‰n chû y‰u làm trong chÜÖng trình giáo døc du khách và tham gia trong th©i gian ÇÀu thành lÆp Trung tâm giáo døc du khách. M‰n n°i ti‰ng là ngÜ©i làm v« trái tim cûa bao tràng trai Cúc PhÜÖng và móng tay ng†n ho¡t làm thÜÖng bao nhiêu ngÜ©i trong trò chÖi "cܧp thìa".

ChÎ Thu là m¶t trong næm nhân viên ÇÀu tiên cûa d¿ án. ChÎ tham gia tØ tháng 7 næm 1996. Ban ÇÀu, chÎ tham gia vào chÜÖng trình khäo sát kinh t‰ xã h¶i (1996-1998). Khi chÜÖng trình k‰t thúc, chÎ ÇÜ®c b° nhiŒm làm trong chÜÖng trình nâng cao nhÆn thÙc bäo tÒn tåi các c¶ng ÇÒng ÇÎa phÜÖng (CAP). ChÎ thu Çã Çóng góp rÃt nhiŠu trong chÜÖng trình CAP và Çäm bäo chÜÖng trình ti‰n hành tÓt trong ba huyŒn xung quan VÜ©n. ChÎ là ngÜ©i rÃt sáng tåo và vui tính. ñ¥c biŒt, tính cách cûa chÎ th‹ hiŒn rõ trong các vªi kÎch, rÓi do chÎ sáng tác cho chÜÖng trình CAP. ChÎ cÛng n°i ti‰ng trong nh»ng cu¶c thi vì không chÎu lùi bܧc. ñ¥c biŒt, khi chÎ véo ai thì ngÜ©i Çó chÌ còn cách hét toáng lên và ÇÀu hàng. D¿ án xin chúc chÎ và ngÜ©i chÒng tÜÖng lai cûa chÎ, anh Thu, thành công và hånh phúc. Con "h°" cuÓi cùng cûa Cúc PhÜÖng chuy‹n ra Hà N¶i.

Quay låi trang Cúc PhÜÖng